Ένα απροσδόκητο ταξίδι: Η ιστορία του «Δημήτρη» και της απαγωγής του
Της Alexandra Kiritsy. Μτφ. Claire Papas
Mυστήρια περιέχονται στις ιστορίες των οικογενειών όλων μας. Μερικές φορές είμαστε αρκετά τυχεροί για να τα διαλευκάνουμε, αλλά πολύ συχνά, το πέρασμα του χρόνου φαίνεται να σκιάζει την αλήθεια για πάντα.
Σήμερα στο Yiayia & Me, θα θέλαμε να μοιραστούμε μαζί σας μία από αυτές τις μυστηριώδεις ιστορίες, που μας μεταφέρθηκε από έναν αναγνώστη μας! Αφορά ένα νεαρό αγόρι που το 1943 απομακρύνθηκε από την οικογένειά του στην Ελλάδα και δεν επέστρεψε ποτέ ξανά στο σπίτι του. Για τους απογόνους αυτού του μικρού αγοριού, η αναζήτηση απαντήσεων – όπως το αληθινό του όνομα, τα ονόματα των γονέων και ο τόπος γέννησής του -είναι μια συνεχής και δύσκολη προσπάθεια. Για αυτό τον λόγο, ελπίζουμε πως δημοσιεύοντας αυτή την ιστορία θα μπορέσουμε να την διαδώσουμε και ίσως βοηθήσουμε την οικογένεια στην αποκάλυψη της αλήθειας. Επομένως, παρακαλούμε ευγενικά τους αναγνώστες μας να κοινοποιήσουν αυτό το άρθρο και ζητούμε εάν κάποιος γνωρίζει κάτι ή έχει σχετικές πληροφορίες σχετικά με την ακόλουθη ιστορία, να επικοινωνήσει μαζί μας. Καλή ανάγνωση.
Η ιστορία μας ξεκινά το 1943, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν μια ομάδα 16 περίπου μικρών παιδιών από τη Μακεδονία, απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους και μεταφέρθηκαν στη Βορειοδυτική Βουλγαρία. Ο πρωταγωνιστής μας, τον οποίο θα αποκαλούμε στο εξής Δημήτρη, υποθέτοντας πως έτσι είχε βαπτιστεί, ήταν ένα από αυτά τα παιδιά και ήταν εκείνη την εποχή μεταξύ 2 και 3 ετών. Λόγω της μικρής του ηλικίας, ποτέ δεν ήταν σε θέση να θυμηθεί τις συνθήκες ή τις λεπτομέρειες της αναχώρησής του από την Ελλάδα και της άφιξής του στη Βουλγαρία. Ωστόσο, αυτό που είναι γνωστό είναι ότι το 1944 αυτά τα παιδιά μεταφέρθηκαν στην πόλη του Valchedram (Βάλτσεντραμ) της σημερινής επαρχίας της Μοντάνα στη Βουλγαρία. Όταν ο Ivaylo, γιος του Δημήτρη, επισκέφτηκε το Valchedram το 1993 και μίλησε με ντόπιους, ανακάλυψε ότι μερικοί θυμόντουσαν αυτά τα παιδιά και θυμήθηκαν συγκεκριμένα πως μιλούσαν μια διαφορετική γλώσσα! Ίσως αναρωτιέστε «Γιατί άρπαξαν αυτά τα παιδιά από την Ελλάδα και τα μετέφεραν σε άλλη χώρα; Τι ρόλο διαδραμάτισε ενδεχομένως ο πόλεμος σε αυτό το γεγονός; Επέστρεψαν ποτέ στα σπίτια τους;» Δυστυχώς, αυτό το άρθρο μπορεί να απαντήσει μόνο την τελευταία από αυτές τις ερωτήσεις, αλλά και πάλι, ελπίζουμε δημοσιεύοντας αυτές τις πληροφορίες να βρεθούν κάποια στιγμή απαντήσεις από κάποιους που ίσως γνωρίζουν.
Μετά το 1946, μερικά από τα παιδιά αυτά εκτοπιστήκαν σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά ο Δημήτριος μαζί με άλλα 2 παιδιά πουλήθηκαν σε μια οικογένεια Ρομά στη Λομ της Βουλγαρίας, όπου ζούσαν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και σκληρότητας. Την ημέρα τα παιδιά αναγκάζονταν να επαιτούν σε δημόσιους χώρους, όπως σε εκκλησίες και καταστήματα, και εάν δεν συγκέντρωναν ένα συγκεκριμένο ποσό μέσα στην ημέρα, φυσικά τιμωρούνταν. Τη νύχτα κοιμόντουσαν μαζί με το άλογο της οικογένειας.
Ο Δημήτρης έχει μια συγκεκριμένη ανάμνηση από αυτήν τη χρονική περίοδο, η οποία είναι μάλλον ενδιαφέρουσα. Η οικογένεια Ρομά κάποτε επισκέφθηκε το Valchedram, και έχοντας θυμηθεί ο Δημήτριος τον τόπο στο οποίο είχε μείνει, προσπάθησε να επιστρέψει εκεί! Ένας εργαζόμενος στον οίκο εκείνο έσπευσε να τον απομακρύνει, αλλά μια γυναίκα που δούλευε στην κουζίνα τον αναγνώρισε αμέσως… Σε μια προσπάθεια να τον προστατέψει, η υπάλληλος τον έκρυψε κάπου και του έδωσε λίγο φαγητό. Αλλά πέρα από αυτή τη βοήθεια, του έκανε επίσης και μια αποκάλυψη. Είπε στον Δημήτρη ότι ένας κύριος, ντυμένος σαν «αξιωματικός του ναυτικού», και η σύζυγός του είχαν έρθει να τον αναζητήσουν θέλοντας να τον πάρουν πίσω. Παρατήρησε ότι το ζευγάρι ήταν από τη Σόφια, την πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, αλλά δε φαίνονταν να ήταν ντόπιοι. Οι εργαζόμενοι του οίκου συμφώνησαν να πουν ψέματα σε αυτό το ζευγάρι δηλώνοντας ότι το παιδί που έψαχναν είχε πεθάνει. Σύμφωνα με το διερμηνέα που συνόδευε το ζευγάρι, η σύζυγος ακούγοντας αυτά τα νέα αναφώνησε «έχασα το παιδί μου», προτού λιποθυμήσει. Ο Δημήτρης επέστρεψε στην οικογένεια των Ρομά.
Περίπου τρία χρόνια αργότερα, το 1949, συνέβη ένα άλλο περιστατικό. Ευρισκόμενος σε ένα πανηγύρι ο Δημήτρης αρνήθηκε να κλέψει ένα άλογο για την οικογένεια των Ρομά. Ως συνήθως, τιμωρήθηκε για την ανυπακοή του και ξυλοκοπήθηκε άγρια για την πράξη του αυτή. Αλλά με κάποιον τρόπο κατάφερε να ξεφύγει από την οικογένεια λίγο μετά και πήγε αμέσως στην αστυνομία. Εκεί αποκάλυψε όλη τη σωματική κακοποίηση που υφίστατο και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο. Ωστόσο, η τύχη τον πρόδωσε ξανά. Ενώ ήταν ακόμη ασθενής σε αυτό το νοσοκομείο, η Ελληνική Πρεσβεία στη Σόφια οργάνωνε τον επαναπατρισμό των παιδιών που είχαν εκτοπιστεί περίπου 6 χρόνια νωρίτερα. Η Πρεσβεία επέστρεψε τα παιδιά στις οικογένειές τους, αλλά ο Δημήτρης, που εξακολουθούσε να αναρρώνει από τα τραύματα του στο νοσοκομείο, δεν εντοπίστηκε από την Πρεσβεία και δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα. Έτσι, πέρασε τα υπόλοιπα παιδικά του χρόνια ως ορφανό, χωρίς να ξέρει την αλήθεια της ταυτότητάς του. Πράγματι, μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν η βουλγαρική αστυνομία τον πλησίασε, ο Δημήτρης γνώρισε ότι ήταν ελληνικής καταγωγής.
Για το υπόλοιπο της ζωής του, ο Δημήτρης έψαχνε στοιχεία σχετικά με το πού βρισκόταν η οικογένειά του στην Ελλάδα και γιατί είχε απομακρυνθεί τόσο μυστηριωδώς σε τόσο μικρή ηλικία. Ωστόσο, δεν κατάφερε ποτέ να μάθει κάτι και, δυστυχώς, πέθανε τον Φεβρουάριο του 1978 όταν ήταν περίπου 38 ετών.
Ο γιος του, ο Ivaylo, σημειώνει ότι αυτός και ο αδελφός του έχουν κάνει μια σειρά από τεστ DNA, τα οποία επιβεβαίωσαν την ελληνική καταγωγή τους. Ωστόσο, δεν έχουν μπορέσει ακόμα να εντοπίσουν κοντινούς συγγενείς, κάτι που κάνει την αναζήτηση για μέλη της οικογένειας ακόμη πιο δύσκολη. Αναφέρει επίσης ότι ο πατέρας του δεν έχει ληξιαρχική πράξη γέννησης στη Βουλγαρία και ότι τα βουλγαρικά του ονόματα του δόθηκαν μόνο στο δικαστήριο, όταν ενηλικιώθηκε, για να αποκτήσει δελτίο ταυτότητας. Επιπλέον, οι ακόλουθες πληροφορίες, που έχουν συλλεχθεί από τον Ivaylo, παραμένουν ανεπιβεβαίωτες, αλλά πιθανώς αξίζει να αναφερθούν. Ο Δημήτρης (υπενθυμίζουμε ότι αυτό το όνομα είναι μόνο υποθετικό) μπορεί να γεννήθηκε στην Καβάλα και μπορεί να είχε δύο νεότερες αδελφές. Επίσης, ο Ivaylo έχει ένα χαρτί με δύο ονόματα που ο πατέρας του έγραψε πριν από το θάνατό του, και δεν γνωρίζουμε ποια είναι η σχέση τους με τον ίδιο: Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και Ανδρέας Κολιακόπουλος.
Έτσι, αυτή η ενδιαφέρουσα ιστορία τελειώνει, έχοντας πιθανώς γεννήσει περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις. Αν και σε αντίθεση με το περιεχόμενο που συνήθως δημοσιεύουμε εδώ στο Yiayia & Me, θεωρήσαμε πως πρόκειται για μια εντυπωσιακή ιστορία που μας υπενθυμίζει τα εμπόδια και τις διαφορετικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε όλοι όσοι αναζητούμε την οικογνειακή μας ιστορία. Και πάλι, εκ μέρους του Ivaylo και της οικογένειας του, θα το εκτιμούσαμε πολύ αν κοινοποιούσατε αυτό το άρθρο, και παρακαλούμε μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για οποιεσδήποτε πληροφορίες ή σχόλια.
